30 Marso 2006

Isa sa mga katangian ng tunog at musika na isinangtabi sa musikang popular ay ang “dynamics”, o ang agwat ng mahina at malakas na tunog. Sa karaniwang pananalita o pagaawit, mahalaga ang dynamics sa pagpapahiwatig ng damdamin. Subali't dahil sa kakulangan ng kagamitang elektronika, pinapantay (sa pamamagitan ng “compression”) ang lakas ng karamihan ng rekording ng musikang popular. Malaki ring isyu sa recording ang tinatawag na “loudness wars”. Base ito sa paniniwala ng marami na mas nakaka-akit ang isang recording kapag malakas ang level nito. Bagama't naging uso ang palakasan ng tunog, hindi ako pabor dito sapagkat nawawala ang natural na “dynamics” ng musika. Naniniwala ako na sa loob ng isang kanta, may panahon na talaga dapat mahina, at may panahon din na dapat malakas ang level. Pero dahil sa sobrang paggamit ng compression, lahat na lang ng kanta ay nagiging pantay ang lakas, at naiipit ang dynamics. Nawawala ang pagiging natural ang musika. Ang konsepto ng tunog na sinulong ko sa album na ito at gawing parang kaharap mo ang banda sa isang club. Sa simula pa lang ng proyekto, pinagpasyahan ko na na dapat bigyang pansin ang dynamics sa tugtugan at sa rekording.

Nung natapos na ang mixing, maraming ibat-ibang paraan ang sinubok namin sa mastering. Una, gumawa si Shinji ng apat na uring kombinasyon ng “compression” at “equalization”. Paulit-ulti namin pinakinggan hanggang makapili kami ng pinakamainam na kombinasyon, tapos nag “burn” kami ng kopya. Ngunit ng pinakiggan ko sa bahay ng sumunod na araw, hindi ko nagustuhan ang tunog. Nagtaka ang asawa ko kung bakit parang lumiit ang tunog. Sa akin naman, napansin kong parang nag-aagawan ang boses at mga instrumento.

Bumalik kami sa studio, at napagpasyahan namin ni Shinji na huwag nang i-compress ang tunog. Itinaas namin ang level ng mga kanta, subali't binantayan naming mabuti na hindi ito hahantung sa “distortion”. Ang resulta, parang mas mahina ang lakas ng pangkalahatang tunog, kung ikukumpara na karamihan ng mga popular na rekording. Pero mas mahalaga sa akin na maging “transparent” o natural ang tunog.

Inaamin kong may pagka ”old-school” ganitong lapit, pero mas mahalaga sa aking maging madamdamin ang musika, kaysa sa mabahala sa pagiging makaluma nito. At kung mahihinaan kayo sa level ng rekording, madali naman ang lunas: itaas lang ang “volume”.

24 March 2006

Mahal na Shinji,

Eto ang comments ko sa mga pre-mix. Sori, english ang sulat ko.

ESPASYO - Guitar feedback and synths should crossfade from part 1 to part 2. Put more drive for guitars on climax. Ending guitar and synth decay should mix.

AKROSTIK - Plucked guitar should start at center just like crazy guitar, then pan to right. Add a touch of distortion to bass to match guitars.

ABA-ABA – OK

PERPEKTO - Decide on whether or not to include Christmasy synth before chorus. Check to see if rhythm guitars can do with less high pass filtering. Guitar and synth decay should mix.

KUKOTE – Ending guitar and synth decay should mix.

AWIT NG KAMBING - Fix vocals, parts are out of tune. Fix level of guitar solos to balance eachother. Guitars on last choruses should have a bit more drive.

TUYO - Is there a way of bringing out the bass solo for small speakers?

MATEO SINGKO - Decide if and when the “ligaw” rhythm guitar on the right is to be brought up or removed altogether. Fix the vocal choir to creep in instead of just coming on. Popoy will change guitar solo.

DYAD - Fix vocals, parts are out of tune. Fix level of guitar solos to balance eachother. Guitars on last choruses should have a bit more drive.

BOMBARDMENT - Plucked guitar should start at center just like crazy guitar, then pan to right. Add a touch of distortion to bass to match guitars.

AY BUHAY - Add Popoy slide guitar on solo and 1st chorus end. Add some treble to right rhythm guitar.

SEGUNDO - Vinty comps should answer panned to opposite sides. Turn up swelling bass synth on chorus bridges.

SOLB - Add some long reverb to the rising synth at 1st chorus end to that it sustains. Drums seem a bit meek. Cymbals are ok.

WW 3 - All guitars needs refinement.

Napansin ko sa karamihan ng mix na mas pabor ka sa kaliwa. Hula ko kasi parang lumalakas at mas ma-treble ang kaliwa dahil sa hi-hat. Obserbahan na lang nating mabuti ito. Pagaaralan kong mabuti ang vocals ngayong gabi. Sa tingin ko hindi masyadong madugo ang vocal editing natin.

Paminsan-minsan, pinapaalala ko sa grupo ang kalagayan ng proyekto sa pamamagitan ng e-mail. Ang susunod ay halimbawa nito. Ipagpaumanhin nyo sana ang paggamit ko ng Ingles dito. Nagmamadali kasi ako noon.

----------------------------

The State of the Nation 1

Dear People,

I'm taking the afternoon off from study and editing my blog entries to write about how I think of how the project is going. I am pleased with the way the recording has been going, in spite of some rough patches. Because of the rapid work of Raymund and Buddy, we are about a week ahead of schedule. As for the sound and arrangements, I would describe Raymunds drum parts as quirky and angular, and Buddy's bass lines as fluid and melodic. The rhythm guitars are somewhere in the middle, they are the glue that link the contrast of the drum and bass parts. While things might seem to eclectic right now, those of you who are more familiar with my preferences might already anticipate how these seemingly different approaches will ultimately be melted into a diffused, ensemble-like sound. As soon as the rhythm parts are done this coming week, I am looking to the solo guitar, synth, and miscellaneous intrument parts to bring back a bit of edge and graniness into the overall arrangements. The following are individual comments to think about this weekend.

VINTY: keep doing your homework, and try to maintain your focus while in the studio. I do however need to see more spunk and confidence for the guitar solos. Your primary functions in this group (specially when you get to live performance) are 1) to lead the charge alongside Dong, and 2) to surprise us with something new and different from what us “gurangs” are already accustomed to. Finally, remember that I only allow for punch-ins and re-dos if you can convince me that you can, and will do better in the next take.

BUDDY: maybe due to my having been engaged in fieldwork and choral music for the past 4 years, my pitch sense is kinda funky right now. You might have noticed that I often consult you about tonal and harmonic matters. So while I am still looking for some kind of tonal edginess, I need you to bring me back to earth when I cross the fine line between musical dissonance and being simply out of tune.

RAYMUND: there will be times, specially towards the later part of long sessions, when your personal energy will be needed to give us a lift. Coffee is no substitute for a warm, hyperactive body. We are also in need of a couple of new guitars and pod settings so that the guitar parts don't sound all the same. So please try to bring some “pasalubong” gear whenever you pop in. Finally, I can 't wait for the synth sessions. I know we will have lots of fun with your “pier” acquisitions.

DONG: I have noticed that you have been showing a greater variety of approaches to singing than your previous works. I still haven't gotten over last week's stunningly touching “Mateo Singco” vocal track. Even Shinji has commented that your voice is very good, and very different right now. I look forward to hearing more of this newfound range of vocal styles. Please stay healthy until we are done. I will continue to try and insert your vocal recordings whenever you feel good enough to record, even when you are not scheduled.

SHINIJI: You might remember that when I had you set up the guitar amp last Tuesday night, I was looking for a sound that was not “in my face”. While I am impressed with the POD and the AMPLITUBE, there are still times when I look for the sound of “physical” space. This is why I was so impressed with the stereo ambient mic setup you did for the drums. My approach to mixing is also based on creating a cohesive physical space so that all the instruments sound like they are in a “live” setting. I hope for your patience, specially when I seem to get too obsessed with these matters.

Thats all for now. Although we are slightly ahead of schedule, I don't want us to get complacent. But I am confident, given the way things are going.

6 Pebrero 2006

Minsan, pagkatapos ng isang sesyon, napagusapan namin ang paghihirap na dinadanas ng mga musiko. Madalas sobrang mababa ang trato sa kanila. Madalas, maliit lang ang budget. Madalas hindi, o matagal bago bayaran. Madalas, nangaabono ang pobreng musiko para lang matapos ang proyekto. Madalas, walang trabaho. Madalas kinakaltasan ang pinaghirapan mong kita. Madalas walang pumapansin sa iyo kasi ayaw mong makilaro sa intriga ng showbiz at PR. At ang masakit sa lahat (lalo na kapag gutom), madalas puputok na ang ulo mo dahil hindi mabuo ang pinaghihirapang kanta o piyesa. Madaling sisihin ang sistema ng kalakaran. Pero hindi ganoong ka-simple ang suliraning ito. Sa akin, ang mga ugat ng problemang ito ay panloloko at kapapabayaan, o ang pananaw na nangyayari ito.

Karaniwang pinagbibintangan ang mga negosyante ng panloloko, para lumaki ang kita. Kilalang-kilala ko ang problemang ito sapagkat nakaranas na ako ng kababawan ng ilang mga tao sa industria. Mas lumamakas ang aking negatibong pananaw dahil sa kababasa na mga akademikong teoria tungkol sa garapalan ng mga dambuhalang kumpanya, na nagreresulta sa paglabas ng maraming musika na walang kasaysay-saysay. Mayroon namang akong nakatrabaho sa industria na handa makinig sa mga hinaing ng musiko. Pero kailangan parating linawin sa kanila ang halaga ng pagiging mapanlikha.

Sa kabilang dako, mayroon din akong kilalang musiko na sa sarili nilang kapababayaan, hindi nila inaalam ang mga systema ng kalakaran. At kapag may biglang naisip silang gustuhin na wala sa naunang usapan (o di kaya sinulsulan sila ng mga kaibigan nilang kapwa pabaya, o garapal din), nagaalboroto sila. Mahirap depensahan ang ganitong paiba-iba ng isip. At kapag ganito ang situasyon, hindi ako makakapag-panig sa musiko.

Bago nagsimula ang proyektong ito, isa sa aking suliranin ay gumawa ng production budget. Isa itong paraan para ilatag ang pangngailangan at kagustuhan ng iba't ibang panig. May pananaw na ang negosasyon ay nagbubunga lamang ng kumpromiso, kung saan walang masaya sa kinalalabasan sapagkat hindi makuha ng bawat panig ang lahat ng gusto nila. Subali't mas minabuti kong magkaroon ng pagkakaunawahan. Maraming akong itinaya para magkatutoo ang proyektong ito. Una, pinangako ko kay Dong na maganda ang magiging kalalabasan ng pag-record ng musika niya. Pinangako ko rin na wala akong ililihim sa kanya, maging sa pera, o sa negosasyon ko sa executive producer, o maging sa paraan ng pagrecord sa studio. Sa panig ng executive producer, pangako ko na hindi ako lalabis sa pinagkayarihang budget, na matatapos ito sa lalong takdang panahon, at na magugustuhan ito ng madla. Nakasalalay ang mabuting pangalan ko sa tagumpay ng proyektong ito. May panahon na natatakot akong may mangyayaring masama. Pero kahit na gaanong kabigat ang suliranin ko, nakakalimutan ko ang lahat na ito tuwing naririnig ko ang musika ni Dong. Ganoon din, dahil sa suporta ng executive producer, napapakain ko ang mga musiko tuwing nagugutom sila.

Sa isang dako, maswerte siguro ako at sa karamihan ng pinamunuhan kong proyekto, nakaiwas ako sa gusot. Pero ang swerte ay iiral lamang kapag may masusing pagpaplano, at unawaan ng bawat panig.

2 Pebrero 2006

Nakaka-adik.
Matagal ko nang alam kung bakit napakaraming tao ay sabik na sabik maging musiko. Bilang musiko, ibang-iba ang nararamdaman ko tuwing tumutugtog sa palatuntunan, o narininig ang playback sa loob ng studio. Parang nakukuryente ang buong katawan ko. May halong saya, takot, at marami pang iba't ibang damdamin, sabay-sabay. Maaring itulad ito sa pagtatalik, mas lalo na kung malalim ang pagmamahal mo sa katalik mo. Kahit ilang beses mo nang ginawa ito, hindi maubos ang pagnanais mong ulitin. Marami akong kaibigan na, kahit na nasa propesyong malayo sa sining, hindi maiwasang maghanap ng gawaing malikhain, kahit bilang “amateur”, o makitulong sa paggawa.
Kapansin-pansin din ang kasabikan kay David, ang aming executive producer. Nalaman ko kay Dong na gitarista si David, at maaring may banda siya noong bata pa siya. Subali't dahil sa pagiging mahiyahin, ni minsan hindi ko nakitang tumugtog. Isa pa, walang kinalaman sa musika ang mga negosyo niya. Sa isang party ni David kung saan pinakanta si Dong at Vinty, pinagamit pa ni David ang kanyang napakagandang gitarang electro-acoustic at amplifier kay Vinty. Pero kahit anong pilit ng mga kaibigan kay David, ayaw niyang tumugtog. Siguro, dahil sa pagiging mahiyain, gumagawa siya ng paraan para tumulong man lang sa proseso ng paglikha. Kung kaya buong-puso siyang tumayo bilang executive producer ng album ni Dong. Sa ganitong paraan, nararamdaman niya ang kaligayahang dulot ng paglikha ng musika. Minsan bumisita siya sa recording namin, at para siyang batang pinakawalan sa tindahan ng laruan. Ang dami niyang tanong, ang dami niyang pinagkakatuwaang bagay at gawain, parang nakadikit na ang ngiti sa mukha. Tila nalungkot lang siya nung kinailangan siyang umuwi, dahil may trabaho pa sa susunod na umaga.
Maswerte ako at lahat ng nakasama ko sa proyektong ito ay kapwa malalim ang pagmamahal sa paglikha, mula sa mga musiko, sa aming ehinyerong si Shinji, hanggang sa executive producer. Adik kaming lahat. Darating ang araw na mapipilitan namin ni David na tumugtog, o di kaya humarap sa mikrofono. Nais kasi namin na makatikim siya itong di-karaniwan, at mala-kuryenteng pakiramdam dulot ng paglikha ng musika.

31 Enero 2006

Nagugulat ako kung bakit parang napakadali at napakasaya ang simula ng proyektong ito. Parang laro lang.

Noong Disyembre, namomoblema ako kung sinong pipiliing tutugtog sa album. Mayroong nagsabi na pwede gawing “all-star” ang line-up, na iba-iba ang tutugtog sa bawa't kanta. Pero mas pabor ako sa kumuha ng maliit na grupo ng musiko, na malawak ang kakayahan sa sari-saring instrumento, at sari-saring estilo.

Isang araw, habang naguusap kami ni Buddy Zabala tungkol sa ibang proyekto, napunta ang kwentuhan sa album ni Dong. Biglang sinabi ni Buddy “are you looking for a rhythm section?” Ang pagkaintindi ko sa kanya ay may interes siyang makasama sa proyekto. Nung tinanggap ko ang alok niya, sinabi niya na interesado din si Raymund Marasigan. Agad kong tinawagan si Raymund, at nalaman kong hindi lamang interesado, pero gigil na gigil siyang makasama. Sa loob ng ilang minuto lamang, halos buo na ang grupo. Malalim ang tiwala at respeto kay Buddy at Raymund, di lang dahil sa matagal naming pagsasama sa Eraserheads, pero dahil sa dinami-dami nilang magandang tinugtugan at pinrodyus na mga album ng iba't-ibang banda. Matagal na rin kilala ni Dong si Buddy at Raymund, mula pa nung estudyante sila sa U.P., hanggang sa halos sabay sumikat ang Eraserheads at Yano noong dekada nobenta, hanggang ngayon na magkumpare sila. Tuwang-tuwa akong makasama sila uli sa studio, upang sariwain ang kanilang pagsasama, at musika.

Ang kulang na lang ay gitarista. Napakagaling ng mga nakasama ni Dong noon, tulad ni Eric sa Yano, at Onie sa Pan. Kinailangan kong makahanap ng kapwa magaling, ngunit may kakaiba at sariling estilo. Ayon kay Dong, nakilala niya ang isang batang gitarista na nagngangalang Vinty Lava, habang nakasakay sa dyip papuntang U.P. Kinuha niya ito para mag-backup sa dalawang gig noong Nobyembre. Nagkataon na nag-atend ako ng ensayo ng grupo, dahil nagsimula na ang aking prepasasyon para sa album, at gusto kong marinig ang pagkanta ni Dong na may kasamang banda. Sa lahat ng tumugtog ng gabing iyan, si Vinty ang nakapagtawag ng aking pansin. Dahil sa kanyang apelyido, nalaman ko na pamangkin siya ng matagal ko nang nakasamang magkapatid na si Eric (recording engineer) at David (gitarista) Lava. Sa paguusap namin ni Eric, sinabi ko sa kanya ang aking pananaw na bagama't bata pa si Vinty, akmang-akma siya sa hinahanap ko sa proyektong ito dahil mayroong siyang sariling lapit sa pag-gigitara. Ang payo ko kay Dong, huwag niyang bitawan si Vinty, at malayo ang mararating ng batang iyan.

Sa unang pagtitipon ng grupo, hindi ko inasahan na sa loob na ng tatlong oras lamang, napasadahan namin ang labing-pitong kanta na pinagpipilian para sa album. Sa tingin ko, pulidong-pulido na kasi ang mga kanta ni Dong. Simple ang istruktura, ngunit napakalalim ng mga mensahe, kung kaya madali naming mahuli ang gusto ni Dong. Isa pa, maganda ang samahan at tulungan sa grupo, at nagbubunga ito ng maraming malikhaing mungkahi.

Sa unang araw ng recording, naulit na naman ang mga pangyayari. Naghanda na ako ng dalawang sesyon para sa paglatag ng lahat “guide track”. Pero sa loob lang ng limang oras, tapos lahat. Hindi naman kami nagmamadali! Noong nakaraan na Miyerkules, nag-ensayo kami sa Thirdline practice studio, at naareglo namin ang kalahati ng kanta. Kagabi, natapos ni Raymund na ilatag ang kalahati ng drum tracks. Ngayong gabi, eensayuhin at aaregluhin namin ang naiiwang kanta. Malamang wala pang tatlong oras, matatapos namin yan.

Bagama't hindi madali ang ginagawa namin, napapadali ang trabaho dahil: 1) maganda at malinaw ang pagsulat ni Dong ng mga kanta, at 2) magaling at malikhain ang mga napiling musiko, at 3) maganda ang samahan ng grupo. Lubos-lubos ang tuwa ni Dong sa proseso. Sana tuloy-tuloy ang ganitong nakakagulat, ngunit nakakatuwang pangyayari.

21 Enero 2006

Mga mahal na fans ni Dong Abay,

Pagkaraan ng napakahabang panahon, sisimulan na ang rekording ng bagong “solo” album ni Dong Abay. Kasama dito ang ilang awit na nakasama sa “Sampol” CD.

Magtatayo ako ng blog (dongabayalbumulat.blogspot.com) kung saan magkakaroon ng regular na ulat tungkol sa mga kaganapan sa loob at labas ng studio. Sisikapin din naming maging aktibo sa “pan-yano” e-group (pan-yano@yahoogroups.com) para makapag-kwentuhan sa inyo. At inaanyayahan namin kayong manood ng mga “live” gig ni Dong, kung saan maririnig ang mga awiting isasama sa album

Umaasa kami sa inyong walang humpay na suporta kay Dong, at sa kanyang mga likha.

Robin Rivera

Prodyuser